مقدمه
سرطان کولورکتال سومین سرطان شایع در جهان و دومین علت مرگ ناشی از سرطان است. این سرطان بیشتر در افراد بالای ۴۵ سال رخ می‌دهد، اما در سال‌های اخیر در جوان‌ترها نیز رو به افزایش است. تشخیص زودهنگام با کولونوسکوپی می‌تواند میزان بقا را به شدت افزایش دهد.
علل و عوامل خطر
سرطان روده نتیجه‌ی ترکیب عوامل ژنتیکی و محیطی است. عوامل خطر شامل:
- افزایش سن (بالای ۴۵ سال)
- سابقه فامیلی سرطان کولورکتال یا پولیپ
- بیماری‌های التهابی روده
- رژیم غذایی پرچرب و کم‌فیبر، مصرف گوشت قرمز یا فرآوری‌شده
- کم‌تحرکی، چاقی، مصرف الکل و سیگار
علائم
علائم اولیه ممکن است خفیف یا غیراختصاصی باشد. علائم هشداردهنده عبارت‌اند از:
- تغییر در الگوی اجابت مزاج (یبوست یا اسهال مداوم)
- خون در مدفوع (قرمز روشن یا تیره)
- درد یا ناراحتی شکمی
- کاهش وزن بی‌دلیل
- احساس خستگی مفرط
- احساس دفع ناکامل
روش‌های تشخیص
- آزمایش خون مخفی در مدفوع
- کولونوسکوپی: بررسی مستقیم داخل روده با دوربین
- سیتی کولونوگرافی (کولونوسکوپی مجازی)
- بیوپسی (نمونه‌برداری از بافت مشکوک)
- آزمایشات ژنتیکی (در موارد خاص)
درمان
درمان سرطان روده بسته به مرحله بیماری، محل تومور و شرایط عمومی بیمار تعیین می‌شود:
- جراحی: روش اصلی برای برداشت تومور
- شیمی‌درمانی: در مراحل پیشرفته یا پس از جراحی
- پرتودرمانی: بیشتر در سرطان رکتوم کاربرد دارد
- درمان هدفمند و ایمونوتراپی: در برخی بیماران با جهش‌های ژنتیکی خاص
پیش‌آگهی و بقا
اگر سرطان در مراحل اولیه تشخیص داده شود، احتمال زنده‌ماندن ۵ ساله بیش از ۹۰٪ است. با این حال، در مراحل پیشرفته این نرخ به زیر ۱۵٪ کاهش می‌یابد.
پیشگیری
- انجام کولونوسکوپی منظم از سن ۴۵ سالگی
- رژیم غذایی سالم (غنی از سبزیجات، میوه‌ها، غلات کامل)
- افزایش فعالیت بدنی
- عدم مصرف دخانیات و الکل
- کنترل وزن و بیماری‌های مزمن
نتیجه‌گیری
سرطان روده با وجود شیوع بالا، یکی از قابل‌پیشگیری‌ترین و قابل‌درمان‌ترین انواع سرطان‌ها در صورت تشخیص زودهنگام است. آگاهی‌رسانی، غربالگری منظم و اصلاح سبک زندگی نقش کلیدی در کاهش بار این بیماری دارد.